નિકાહની સુન્નતોં અને આદાબ – ૧૫

દૂઘ પિવડાવવુ અને દત્તક લેવુ

(૧) જેટલા રિશ્તાવો નસબ (વંશવાળી)નાં એતેબારથી હરામ છે તે રિશ્તાઓ રિઝાઅત (દૂઘ પીવડાવવા, સ્તનપાન)નાં એતેબારથી પણ હરામ છે એટલે જે ઔરતોંથી નસબ (વંશવાળી) નાં કારણે નિકાહ કરવુ હરામ છે, તે ઔરતોથી રઝાઅત (દૂઘ પીવડાવવા, સ્તનપાન) નાં કારણે પણ નિકાહ કરવુ હરામ છે.

ઉદાહરણ તરીકે જેવી રીતે હકીકી માં અથવા હકીકી બહનેથી પણ નિકાહ કરવુ હરામ છે, એવીજ રીતે રઝાઈ માં (પાલક માતા) અને રઝાઈ બહેન (પાલક બહેન) થી નિકાહ કરવુ હરામ છે. તેથી જો કોઈ ઔરતે કોઈ બાળક/બાળકીને દૂઘ પિવડાવ્યુ હોય, તો તે ઔરત અને તેનો શૌહર તે બાળક/બાળકીનાં માટે રઝાઈ માં (દૂઘ પીવડીવવા વાળી માં) અને રઝાઈ બાપ (દૂઘ પીવડાવવા વાળી માં નો શૌહર) બને છે અને તેઓનાં માટે તે બાળક/બાળકી સાથે નિકાહ કરવુ હરામ થશે.

એવીજ રીતે દૂઘ પિવડાવેલ બાળક/બાળકી માટે રઝાઈ માં-બાપની ઔલાદની સાથે નિકાહ કરવુ જાઈઝ નથી. કારણકે રઝાઈ માં-બાપની ઔલાદ દુઘ પિવડાવેલ બાળક/બાળકીનાં રઝાઈ ભાઈ અથવા બહેન બને છે.

એવીજ રીતે રઝાઈ માં-બાપનાં ભાઈ, બહને દૂઘ પિવડાવેલ બાળક/બાળકીથી નિકાહ કરવુ જાઈઝ નથી. કારણકે તે દૂઘ પિવડાવેલ બાળક/બાળકીનાં રઝાઈ ચાચા, રઝાઈ ફોઈ, રઝાઈ મામૂ, રઝાઈ ખાલા બને છે. [૧]

(૨) શરીઅતમાં મુતબન્નતા (દત્તક લીઘેલુ બાળક/બાળકી) નો હુકમ હકીકી બાળક/બાળકીની જેમ નથી એટલે કોઈ બાળક/બાળકીને મુતબન્નતા બાળક/બાળકી (દત્તક લીઘેલુ બાળક/બાળકી) બનાવવાથી તે હકીકતમાં છોકરો/છોકરી નથી બની જતા અને હકીકી છોકરા/છોકરીના અહકામ તેનાંથીં સંબંઘિત નથી હોતા હોય છે. તેથી મુતબન્ના બાળક/બાળકીનાં વાલિદૈન અથવા તેમની ઔલાદના  માટે  મુતબન્નતા બાળક/બાળકી(દત્તક લીઘેલુ બાળક/બાળકી) થી નિકાહ કરવુ જાઈઝ છે. [૨]

(૩) જો લેપાલક છોકરો હોય અને તે પુખ્ત વયની ઉમરે પહોંચી જાય, તો તેનાં માટે જરૂરી છે કે તે પોતાની ગોદ લેવા વાળી માં અને પરીવારની બીજી ઔરતોંથી પરદો કરે, કારણકે તે તેમનો નામહરમ છે.

જો લેપાલક છોકરી હોય અને તે પુખ્તવયની ઉમરે પહોંચી જાય, તો તેનાં માટે જરૂરી છે કે તે પોતાનાં ગોદ લેવા વાળા પીતા અને પરીવારનાં બીજા મર્દોથી પરદો કરે, કારણકે તે તેમનો નામહરમ છે. [૩]

(૪) જો લેપાલક બાળક ઘણો નાનો હોય અને ગોદ લેવા વાળી માં તેને ઉછેરવાનાં સમયગાળા (બે કમરી વર્ષ) નાં અંદર પોતાનું દૂધ પીવડાવે, તો પછી લેપાલક બાળક ગોદ લેવા વાળી માં બાપનાં માટે રઝાઈ બાળક બનશે અને તે તેનાં રઝાઈ માં બાપ બનશે અને તેમની ઔલાદ લેપાલક બાળકનાં રઝાઈ ભાઈ અને બહેન બનશે.

તેથી રઝાઈ માં બાપનાં બાળકો અને લેપાલક બાળકનાં દરમિયાન રઝાઅતનાં બઘા અહકામ જારી થશે એટલે તેમનાં દરમિયાન પરદો જરૂરી નહી થશે અને તેઓનાં આપસમાં નિકાહ કરવુ જાઈઝ નહી થશે, કારણકે તેઓ એક બીજાનાં રઝાઈ ભાઈ બહેન છે.

ખુલાસા વાત આ છે કે જેવી રીતે સગા ભાઈઓ અને બહેનોનાં દરમિયાન નિકાહ હરામ થાય છે, એવી જ રીતે રઝાઈ ભાઈઓ અને બહેનોનાં દરમિયાન નિકાહ હરામ છે.

(૫) જો ગોદ લેવા વાળી માં લેપાલક બાળક અથવા બાળકીને એવુ દુઘ પિવડાવ્યુ હોય જે ગૈર ફિતરી (અકુદરતી) તરીકાથી તેનાં માટે પૈદા થયુ હોય (એટલે દવા ખાવાનાં ઝરીએ દૂઘ પૈદા થયુ હોય નહી કે ગર્ભનાં ઝરીએ) તો ગોદ લેવા વાળી માં લેપાલક બાળક અથવા બાળકીની રઝાઈ માં બની જશે. અલબત્તા ગોદ લેવા વાળો બાપ લેપાલક બાળક અથવા બાળકીનો રઝાઈ બાપ નહી બનશે (કારણકે તે દૂઘ તેનાં ગર્ભ રેહવાનાં કારણેથી પૈદા નથી થયુ).

આ સૂરતમાં રઝાઈ રિશ્તો માત્ર ગોદ લેવા વાળી માં (રઝાઈ માં) અને તેનાં રિશ્તેદારોંની સાથે સાબિત થશે (એટલે ગોદ લેવા વાળો બાપ અને તેનાં રિશ્તેદારોની સાથે સાબિત નહી થશે). તથા ગોદ લેવાવાળી માંનાં બાળકો લેપાલક બાળક અને બાળકીનાં રઝાઈ ભાઈ બહેન બની જશે અને તેઓનાં દરમિયાન રઝાઅતનાં અહકામ જારી થશે.

જાણવુ જોઈએ કે જો આ સૂરતમાં ગોદ લેવા વાળો બાપ લેપાલક બાળકીનો રઝાઈ બાપ નહી બનેગા, પણ જ્યારે કે તે લેપાલક છોકરીની રઝાઈ માં નો શૌહર છે, એટલા માટે તેનાં અને લેપાલક છોકરીનાં દરમિયાન પરદો કરવુ વાજીબ નહી થશે.

અલબત્તા ગોદ લેવા વાળા બાપનાં તે બાળકો જે બીજી બીવીથી હોય, તો તે લેપાલક છોકરો અને છોકરીનાં રઝાઈ ભાઈ અને બહેન નહી બનશે, તેથી તેમનાં દરમિયાન પરદો કરવુ વાજીબ થશે.

એવીજી રીતે ગોદ લેવા વાળા બાપનાં વાલિદૈન આ લેપાલક બાળક અને બાળકીનાં રઝાઈ દાદા/દાદી નહી બનશે, તેથી પરદો અને નિકાહ વગૈરહનાં અહકામ માં લેપાલક બાળક/બાળકી તેમનાં માટે અજનબી નાં હુકમમાં હશે.

તેનાં વિરુદ્ધ ગોદ લેવા વાળી માંનાં વાલિદૈન આ લેપાલ બાળક અને બાળકીનાં રઝાઈ નાના અને નાની બનશે, તેથી તેમનાં દરમિયાન પરદો કરવુ વાજીબ નહી થશે.

---

[૧] فالرضاع في إيجاب الحرمة كالنسب والصهرية والأصل فيه قوله عليه السلام يحرم من الرضاع ما يحرم من النسب … والتحريم بالرضاع كما يثبت من جانب المرأة يثبت من جانب الرجل وهو الزوج الذي نزل لبنها بوطئه ويسميه الفقهاء لبن الفحل وبيانه أن المرأة إذا أرضعت بلبن حدث من حمل رجل فذلك الرجل أب الرضيع لا يحل لذلك الرجل نكاحها وإن كانت أنثى … وإن كانت للرجل امرأة واحدة فحملت منه وأرضعت صبيين صارا أخوين لأب وأم وأخوات الزوج عمات المرضع ولا يحل له مناكحتهن ويجوز له مناكحة أولادهن وأم الزوج جدة الرضيع تحرم عليه (المحيط البرهاني ٤/۹٤-۹۳)

(قوله ولا حل بين رضيعي ثدي) أي بين من اجتمعا على الارتضاع من ثدي واحد في وقت واحد لأنهما أخوان من الرضاع … (قوله: وبين مرضعة وولد مرضعتها وولد ولدها) والمرضعة الأولى بفتح الضاد اسم مفعول والثانية بكسرها أي لا حل بين الصغيرة المرضعة وولد المرأة التي أرضعتهما لأنهما أخوان من الرضاع … وكذا لا يتزوج أخت المرضعة لأنها خالته ولا ولد ولدها لأنه ولد الأخ (البحر الرائق ۳/۲٤٤)

[૨] اُدْعُوْهُمْ لِآبَائِهِمْ هُوَ أَقْسَطُ عِنْدَ اللّٰهِ فَإِنْ لَّمْ تَعْلَمُوْا آبَاءَهُمْ فَإِخْوَانُكُمْ فِيْ الدِّيْنِ وَمَوَالِيْكُمْ (سورة الأحزاب : ۵)

كذلك كان من مزعوماتهم أن الرجل إذا تبنى ولد غيره صار ملحقا ببنيه وأجريت عليه سائر أحكام البنوة من الميراث والحرمات وكان هذا تغيير شرائع الله سبحانه وتعالى من عند أنفسهم كما كان دأبهم في أمثالها (أحكام القرآن للمفتي محمد شفيع رحمه الله ۳/۲۹٠)

المتبنى لا يلحق بالابناء في الاحكام

الثاني: إن الدعي والمتبنى لا يلحق في الأحكام بالابن فلا يستحق الميراث ولا يرث عنه المدعي ولا يحرم حليلته بعد الطلاق والعدة على ذلك المدعي ولا عكسه (أحكام القرآن للمفتي محمد شفيع رحمه الله ۳/۲۹۱)

[૩] قال وينظر الرجل من ذوات محارمه إلى الوجه والرأس والصدر والساقين والعضدين ولا ينظر إلى ظهرها وبطنها وفخذها … والمحرم من لا تجوز المناكحة بينه وبينها على التأبيد بنسب كان أو بسبب كالرضاع والمصاهرة الخ (الهداية ٤/۳۷٠)

قال ولا يجوز أن ينظر الرجل إلى الأجنبية إلا وجهها وكفيها قال فإن كان لا يأمن الشهوة لا ينظر إلى وجهها إلا لحاجة لقوله عليه الصلاة والسلام من نظر إلى محاسن امرأة أجنبية عن شهوة صب في عينيه الآنك يوم القيامة فإذا خاف الشهوة لم ينظر من غير حاجة تحرزا عن المحرم وقوله لا يأمن يدل على أنه لا يباح إذا شك في الاشتهاء كما إذا علم أو كان أكبر رأيه ذلك (الهداية ٤/۳٦۸)