ફઝાઇલે-આમાલ – ૧૯

તબૂક કે સફર મેં કૌમે-સમૂદકી બસ્તી પર ગુઝર

ગઝ્વ-એ-તબૂક મશહૂર ગઝ્વહ હૈ ઔર નબી-એ-અકરમ સલ્લલ્લાહુ અલૈહિ વ-સલ્લમ કા આખિરી ગઝ્વહ હૈ.
(ગઝવહ= ગઝવહ ઉસ લડાઈ કો કેહતે હૈં, જિસમેં હુઝૂરે-અકદસ સલ્લલ્લાહુ અલૈહિ વ-સલ્લમ ખુદ શરીક હુએ હોં.)

હુઝૂરે-અકદસ સલ્લલ્લાહુ અલૈહિ વ-સલ્લમ કો ખબર મિલી કે રૂમકા બાદશાહ મદીના-મુનવ્વરહ પર હમલા કરને કા ઈરાદા કર રહા હૈ. ઔર બહોત બડા લશ્કર લેકર શામ કે રાસ્તે સે મદીના કો આ રહા હૈ. ઈસ ખબર પર સન હિજરી ૯ રોઝ પંજ-શંબા (જુમેરાત) નબી-એ-કરીમ સલ્લલ્લાહુ અલૈહિ વ-સલ્લમ ઉસકે મુકાબલા કે લિએ મદીના-તય્યબા સે રવાના હો ગએ.

ચૂંકે ઝમાના સખ્ત ગરમી કા થા ઔર મુકાબલા ભી સખ્ત થા. ઈસલિએ હુઝૂર સલ્લલ્લાહુ અલૈહિ વ-સલ્લમ ને સાફ એલાન ફરમા દિયા થા કે રૂમ કે બાદશાહ સે મુકાબલે કે લિએ ચલના હૈ, તય્યારી કર લી જાએ ઔર હુઝૂર સલ્લલ્લાહુ અલૈહિ વ-સલ્લમ ને ખુદ ઉસકે લિએ ચંદા ફરમાના શુરૂ કિયા.

યહી લડાઈ હૈ, જીસમેં હઝરત અબૂ-બકર સિદ્દીક રદ઼િય અલ્લાહુ અન્હૂ ઘરકા સબ સામાન લે આએ ઔર જબ ઉનસે પૂછા કે ઘરાવાલોં કે લિએ ક્યા છોડા? તો ફરમાયા કે ઉનકે લિએ અલ્લાહ ઔર ઉસકે રસૂલ સલ્લલ્લાહુ અલૈહિ વ-સલ્લમ કો છોડ આયા ઔર હઝરત ઉમર રદ઼િય અલ્લાહુ અન્હૂ ઘરકે પૂરે સામાન મેં સે આધા લે આએ, જીસકા કિસ્સા નંબર 4 બાબ નંબર 6 પર આતા હૈ ઔર હઝરત ઉસ્માન ગની રદ઼િયલ્લાહુ અન્હુ ને એક તિહાઈ લશ્કર કા પૂરા સામાન મુહય્યા ફરમાયા (તૈયાર કરકે દિયા) ઔર ઈસી તરહ હર શખ્સ અપની હૈસિયત સે ઝિયાદા હી લાયા.

ઉસકે બા-વુજુદ ચૂંકે આમ તૌર સે તંગી થી, ઈસલિએ દસ-દસ આદમી એક ઊંટ પર થે કે બારી-બારી ઉસપર સવાર હોતે થે; ઈસી વજહ સે ઈસ લડાઈ કા નામ જૈશુલ-‘ઉસરહ (તંગી કા લશ્કર) ભી થા.

યહ લડાઈ નિહાયત હી સખ્ત થી ઔર સફર ભી દૂર કા થા. ઔર મોસમ ભી ઇસ કદર સખ્ત કે ગરમી કી ઈન્તિહા નહીં થી.

ઔર ઉસકે સાથ હી મદીના-તય્યબા મેં ખજૂર કે પકને કા ઝમાના ઝોર પર થા કે સારે બાગ બિલ્કુલ પકે હુએ ખડે થે ઔર ખજૂર હી પર મદીના-તય્યબા વાલોં કી ઝિંદગી કા ઝિયાદા દારો-મદાર થા કે સાલભરકી રોઝી જમા કરનેકા ગોયા યહી ઝમાના થા.

ઈસ હાલત મેં યહ વક્ત મુસલમાનોં કે લિએ નિહાયત સખ્ત ઈમ્તિહાન કા થા કે ઈધર અલ્લાહ કા ખૌફ, હુઝુર સલ્લલ્લાહુ અલૈહિ વ-સલ્લમ કા ઈર્શાદ, જીસકી વજહ સે બગૈર જાએ ન બનતી થી ઔર દુસરી જાનિબ યે સારી દિક્કતેં (પરેશાનિયાં) કે હર વક્ત મુસ્તકિલ રોક થી. બિલ-ખુસૂસ સાલ ભર કી મેહનત પકે-પકાએ દરખ્તોં કા યૂં બે-યારો-મદદગાર છોડ જાના જિતના મુશ્કિલ થા, વો ઝાહિર હૈ; મગર ઈન સબકે બા-વુજૂદ અલ્લાહ કા ખૌફ ઈન હઝરાત પર ગાલિબ થા.

ઇસલિએ સિવાય મુનાફિકીન ઔર માઝૂરીન, જીનમેં ઔરતેં ઔર બચ્ચે ભી દાખિલ થે ઔર વો લોગ ભી જો બે-ઝરૂરત મદીના-તય્યબા મેં છોડે ગએ યા કિસી કિસ્મકી સવારી ન મિલ સકને કી વજહસે રોતે હુએ રહ ગએ થે, જીન્કે બારે મેં કુર્આની-આયત:

تَوَلَّوا وَّأَعْيُنُهُمْ تَفِيضُ مِنَ الدَّمْعِ (توبہ: ۹۲)

નાઝિલ હુઈ ઔર સબ હી હઝરાત હમ-રિકાબ (સાથ-સાથ) થે; અલબત્તા તીન હઝરાત બગૈર ઉઝર (કારણ) કે શરીક નહીં હુએ થે, જીન્કા કિસ્સા આઈન્દા આ રહા હૈ.

રાસ્તે મેં કૌમે-સમૂદ કી બસ્તી પર ગુઝર હુઆ તો હુઝૂર સલ્લલ્લાહુ અલૈહિ વ-સલ્લમ ને દામન સે અપના ચેહર-એ-મુબારક કો ઢાંક લિયા ઔર ઊંટની કો તેઝ કર દિયા ઔર સહાબા રદ઼િયલ્લાહુ અન્હુમ કો ભી હુકમ ફરમાયા કે યહાં સે તેઝ ચલો ઔર ઝાલિમોં કી બસ્તિયોં સે રોતે હુએ ગુઝરો. ઔર ઈસસે ડરતે હુએ ગુઝરો કે તુમ પર ભી ખુદા-ન-ખાસ્તાહ વો અઝાબ કહીં નાઝિલ ન હો જાએ જો ઉન પર નાઝિલ હુઆ થા.

ફાઇદા = અલ્લાહકા પ્યારા નબી ઔર લાડલા રસૂલ સલ્લલ્લાહુ અલૈહિ વ-સલ્લમ અઝાબ વાલી જગહ સે ડરતા હુવા, ખૌફ કરતા હુવા ગુઝરતા હે ઓર અપને જાં-નિસાર દોસ્તોકો જો ઈસ સખ્ત મજબૂરી કે વક્ત મેં ભી જાં-નિસારી કા સુબૂત દેતે હૈં, રોતે હુએ જાને કા હુકમ ફરમાતા હૈ કે ખુદા-ન-ખાસ્તાહ વો અઝાબ ઉન પર નાઝિલ ન હો જાએ.

હમ લોગ કિસી બસ્તીમેં ઝલઝલા આ જાએ તો ઉસકો સૈરગાહ (ઘૂમને કી જગહ) બનાતે હૈં, ખંડરોં કી તફરીહ઼ કો (ઘૂમને કે લીએ) જાતે હૈં ઔર રોના તો દર-કિનાર રોનેકા ખિયાલ ભી દિલમેં નહીં લાતે.