ફઝાઇલે-આમાલ – ૧૫

મુસલમાનોં કી હબશા કી હિજરત ઓર શિબે-અબી-તાલિબ મેં કેદ હોના

મુસલમાનોં કો ઓર ઉનકે સરદાર ફખરે દો આલમ સલ્લલ્લાહુ અલૈહિ વ-સલ્લમ કો જબ કુફ્ફાર સે તકલીફેં પહોંચતી હી રહીં. ઔર દિન-બ-દિન બજાએ કમ હોને કે ઝિયાદતી હોતી રહી તો હુઝૂર સલ્લલ્લાહુ અલૈહિ વ-સલ્લમ ને સહાબા રદ઼િય અલ્લાહુ અન્હુમ કો ઈજાઝત અતા ફરમાઈ કે વો યહાંસે કિસી દુસરી જગહ ચલે જાએં. તો બહોત સે હઝરાતને હબશા કી હિજરત ફરમાઈ.

હબશા કા બાદશાહ અગરચે નસરાની (ઈસાઈ) થા ઔર ઉસ વકત તક મુસલમાન નહિ હુએ થે. મગર ઉનકી રહમદિલી, મહેરબાની ઇન્સાફ પસંદી મશહૂર થી.

ચુનાંચે નુબુવ્વત કે પાંચવેં બરસ કે રજબ મહીનેમેં પેહલી જમાઅત ગ્યારહ મર્દ ચાર, પાંચ ઔરતોં ને હિજરત ફરમાઈ મક્કા વાલોંને ઉનકા પીછા ભી કિયા કે યેહ ન જા સકેં; મગર યે લોગ હાથ ન આએ.

વહાં પહોંચકર ઉનકો યે ખબર મીલી કે મક્કા વાલે સબ મુસલમાન હો ગએ ઓર ઈસ્લામકા ગલબા હો ગયા. ઇસ ખબર સે યે હઝરાત બહોત ખુશ હુએ ઔર અપને વતન વાપસ આ ગએ મગર મક્કા-મુકર્રમહ કે કરીબ આકર માલૂમ હુવા કે યહ ખબર ગલત થી ઔર મક્કા વાલે ઈસી તરહ બલકે ઈસસે ભી ઝિયાદા તકલીફ પહોંચાનેમે મસરૂફ હૈં. તો બડી તકલીફ હુઈ, ઈનમેં સે બાઝ હઝરાત વહીં સે વાપસ હો ગએ ઔર બાઝ કિસી કી પનાહ લેકર મક્કા-મુકર્રમહ મેં દાખિલ હુએ, યે હબશા કી પેહલી હિજરત કેહલાતી હૈ.

ઈસકે બાદ એક બડી જમાઅતને જો તેરાસી (૮૩) મર્દ ઔર અઠારહ (૧૮) ઓરત બતાઈ જાતી હૈ, મુતફર્રિક તોર પર હિજરત કી ઔર યે હબશા કી દુસરી હિજરત કેહલાતી હૈ.

બાઝ સહાબા રદ઼િય અલ્લાહુ અન્હુમ ને દોનોં હિજરત કી ઔર બાઝને એક.

કાફિરોને જબ દેખા કે યે લોગ હબશા મેં આરામ સે ઝિંદગી બસર કરને લગે તો ઈનકો ઔર ભી ગુસ્સા આ ગયા ઔર બહોત સે તોહફે હદિયે લેકર હબશા કે બાદશાહ નજાશી કી ખિદમતમેં એક વફદ (પ્રતિનિધિ મંડલ, ડેલિગેશન, ડેપ્યુટેશન) ભેજા, જો બાદશાહેકે લિએ ભી બહોતસે હદિએ લેકર ગયા. ઔર ઉસકે ખાસ આદમીઓ ઓર પાદરીયોં કે લિએ ભી બહાત સે તોહફે હદિયે લેકર ગયા.

જાકર અવ્વલ પાદરિયોં સે ઔર હુક્કામ સે મિલા ઔર હદિયે દેકર ઉનસે બાદશાહ કે યહાં અપની સિફારિશ કા વા’દા લિયા ઔર ફિર બાદશાહ કી ખિદમતમેં યહ વફ્દ હાઝિર હુવા, અવ્વલ બાદશાહ કો સજ્દહ્ કિયા ઔર ફિર હદિયે દેકર અપની દરખાસ્ત પેશ કી ઔર રુશ્વતખોર હુકકામ ને ઉન્કી તાઈદ (મદદ) કી.

ઉન્હોંને કહા કે એ બાદશાહ! હમારી કોમ કે ચંદ બેવકૂફ લડકે અપને કદીમી (પુરાને) દીનકો છોડકર નએ દીનમેં દાખિલ હો ગએ હૈં. જીસકો ન હમ જાનતે હૈં, ન આપ જાનતે હૈં ઔર આપકે મુલ્કમેં આકર રહને લગે હૈં. હમકો મક્કા કે શરીફોને ઔર ઉનકે બાપ-ચાચા ઔર રિશ્તેદારોં ને ભેજા હૈ કે ઉનકો વાપસ લાએં, આપ ઉનકો હમારે સુપુર્દ કર દેં.

બાદશાહને કહાકે જીન લોગોંને મેરી પનાહ પકડી હૈ, બગૈર તહકીક ઉનકો હવાલે નહીં કર સકતા. અવ્વલ ઉનકો બુલાકર તહકીક કર લૂં. અગર યહ સહી હોગા તો હવાલે કર દૂંગા.

ચુનાંચે મુસલમાનોં કો બુલાયા ગયા. મુસલમાન અવ્વલ તો બહોત પરેશાન હુએ કે ક્યા કરેં? મગર અલ્લાહકે ફ્ઝલને મદદ કી ઔર હિમ્મતસે યહ તય કિયા કે ચલના ચાહિયે, ઔર સાફ બાત કહના ચાહિએ.

બાદશાહકી ખિદમતમેં પહોંચકર સલામ કિયા. કિસીને સવાલ ખડા કિયા કે તુમને બાદશાહકી ખિદમતમેં આકર આદાબે-શાહી કે મુવાફિક સજ્દહ્ નહીં કિયા, ઉન લોગોંને કહા કે હમકો હમારે નબી (સલ્લલ્લાહુ અલૈહિ વ-સલ્લમ) ને અલ્લાહ કે સિવા કિસીકો સજ્દહ્ કરનેકી ઈજાઝત નહીં દી.

ઉસકે બાદ બાદશાહને ઉનસે હાલાત પૂછે. હઝરત જાફર રદ઼િય અલ્લાહુ અન્હુ આગે બઢે ઔર ફરમાયા કે હમ લોગ જહાલતમેં પડે હુએ થે. ન અલ્લાહકો જાનતે થે, ન ઉસકે રસુલોં સે વાકિક થે. પથ્થરોકો પૂજતે થે. ઓર મુર્દાર ખાતે થે. બુરે કામ કરતે થે રિશ્તે-નાતે તોડતે થે, હમમેં કા તાકતવર, કમઝોરકો હલાક કર દેતા થા, હમ ઈસી હાલતમેં થે કે અલ્લાહને અપના એક રસૂલ ભેજા, જીસકે નસબકો, ઉસકી સચ્ચાઈ કો, ઉસકી અમાનતદારી કો, પરહેઝગારી કો હમ ખૂબ જાનતે હૈં, ઉસને હમ કો એક અલ્લાહ વહદહૂ-લા-શરીક-લહૂ કી ઈબાદત કી તરફ બુલાયા. ઔર પથ્થરોં ઔર બુતોં કે પૂજને સે મના ફરમાયા. ઉસને હમકો અચ્છે કામ કરને કા હુકમ ફરમાયા, બુરે કામોંસે મના ફરમાયા. ઉસને હમકો સચ બોલને કા હુકમ દિયા, અમાનતદારી કા હુકમ દિયા, સિલાહ-રહમી કા હુકમ કિયા, પડોશી કે સાથ અચ્છા બરતાવ કરને કા હુકમ દિયા. નમાઝ, રોઝા, સદકાહ ખયરાત કા હુકમ દિયા. ઔર અરછે અખ્લાક કી તાલીમ દી. ઝિના, બદકારી, ઝુઠ બોલના, યતીમ કા માલ ખાના, કિસી પર તહોમત લગાના ઔર ઇસ કિસમકે બુરે આમાલસે મના ફરમાયા. હમકો કુરાને-પાક કી તાલીમ દી. હમ ઉસપર ઈમાન લે આએ. ઔર ઉસકે ફરમાન કી તાલીમ દી. જિસપર હમારી કૌમ હમારી દુશ્મન હો ગઈ ઔર હમકો હર તરહ સે સતાયા. હમ લોગ મજબૂર હોકર તુમ્હારી પનાહમેં હમારે નબી સલ્લલ્લાહુ અલૈહિ વ-સલ્લમ કે હુકમ ઔર ઈર્શાદસે આએ હૈં. બાદશાહને કહા: અચ્છા! જો કુર્આન તુમ્હારે નબી (સલ્લલ્લાહુ અલૈહિ વ-સલ્લમ) લેકર આએ હૈં, વો કુછ મુજે સુનાઓ.

હઝરત જાફર રદ઼િય અલ્લાહુ અન્હુ ને સુરએ-મરયમ કી અવ્વલ કી ચંદ આયતેં પઢી, જીસકો સુનકર બાદશાહ ભી રો દિયા ઔર ઉસ કે પાદરી ભી, જો કસરત સે (બહોત ઝિયાદહ) મૌજૂદ થે, સબકે સબ ઈસ કદર રોયે કે દાઢિયાં તર (ગીલી) હો ગઈ.

ઉસકે બાદ બાદશાહને કહા કે ખૂદાકી કસમ! યે કલામ ઔર જો કલામ હઝરત મુસા અલૈહિસ્સલામ લેકર આએ થે, એક હી નૂરસે નિકલે હૈં ઔર ઉન લોગોંસે સાફ ઈન્કાર કર દિયા કે મૈં ઈન લોગોકો તુમ્હારે હવાલે નહીં કર સકતા.

વો લોગ બડે પરેશાન હુએ કે બડી ઝિલ્લત ઉઠાની પડી, આપસમેં સલાહ કરકે એક શખ્સને કહા કે કલ મૈં ઐસી તદબીર કરુંગા કે બાદશાહ ઉનકી જડ હી કાટ દે. સાથિયોં ને કહા ભી કે ઐસા નહીં ચાહિએ, યહ લોગ અગરચે મુસલમાન હો ગએ; મગર ફિર ભી રિશ્તેદાર હૈં; મગર ઉસને ન માના.

દુસરે દિન ફિર બાદશાહ કે પાસ ગએ ઓર કહા કે યે લોગ હઝરત ઈસા અલૈહિસ્સલામ કી શાનમેં ગુસ્તાખી કરતે હૈં. ઉનકો અલ્લાહ કા બેટા નહીં માનતે. બાદશાહને ફિર મુસલમાનોં કો બુલાયા. સહાબા રદ઼િય અલ્લાહુ અન્હુમ ફરમાતે હૈં કે દુસરે દિન બુલાનેસે હમ ઔર ભી ઝિયાદહ પરેશાન હૂઈ, બહાર હાલ ગએ.

બાદશાહને પૂછા કે તુમ લોગ હઝરત ઈસા અલૈહિસ્સલામ કે બારમેં કયા કહતે હો?

ષહ ઉન્હોંને કહાકે વોહી કહતે હૈં જો હમારે નબી સલ્લલ્લાહુ અલૈહિ વ-સલ્લમ પર ઉનકી શાનમેં નાઝિલ હુવા કે વો અલ્લાહકે બંદે હૈં, ઉસકે રસૂલ હૈં, ઉસકી રૂહ હૈં. ઔર ઉસકે કલેમા હૈં. જીસકો ખુદાને કુંવારી ઔર પાક મરયમ અલૈહિસ્સલામ કી તરફ ડાલા.

નજાશીને કહા કે હઝરત ઈસા અલૈહિસ્સલામ ભી ઇસકે સિવા કુછ નહીં ફરમાતે.

પાદરી લોગ આપસમેં કુછ ચખ ચખ કરને લગે, નજાશીને કહા કે તુમ જો ચાહે કહો.

ઉસકે બાદ નજાશીને ઉન્કે હદિએ વાપસ કર દિએ ઔર મુસલમાનોં સે કહા કે તુમ અમનસે રહો. જો તુમ્હેં સતાએ, ઉસકો તાવાન (જુર્માના) દેના પડેગા ઔર ઉસકા એલાન ભી કરા દિયા કે જો શખ્સ ઉનકો સતાએગા, ઉસકો તાવાન દેના હોગા.

ઇસકી વજહ સે વહાં કે મુસલમાનોં કા ઇકરામ ઔર ઇઝ્ઝત ઔર ભી ઝિયાદહ હોને લગા ઔર ઇસ વફ્દ કો ઝિલ્લત સે વાપસ આના પડા.

2nd post

તો ફિર કુફ્ફારે-મક્કા કા જીતના ભી ગુસ્સા જોશ કરતા ઝાહિર હૈ. ઉસકે સાથ હી હઝરત ઉમર રદ઼િય અલ્લાહુ અન્હુ કે ઈસ્લામ લાને ને ઉન્કો ઔર ભી જલા રખા થા. ઔર હર વકત ઈસ ફિકરમેં રહતે થે કે લોગોં કા ઉનસે મિલના-જુલના બંધ હો જાએ ઔર ઈસ્લામ કા ચિરાગ કિસી તરહ બુજે.

ઇસલિએ સરદારાને-મક્કા કી એક બડી જમાઅતને આપસમેં મશ્વરહ કિયા કે અબ ખુલ્લમ-ખુલ્લા મુહમ્મદ સલ્લલ્લાહુ અલૈહિ વ-સલ્લમ કો કતલ કર દિયા જાએ; લેકીન કતલ કર દેના ભી આસાન કામ નહીં થા, ઇસલિએ કે બનૂ-હાશિમ બડે જત્થે ઓર ઉંચી તબકા કે લોગ શુમાર હોતે થે. અગરચે વો અકસર મુસલમાન નહીં હુએ થે; લેકિન જો મુસલમાન નહીં થે વો ભી હુઝૂર સલ્લલ્લાહુ અલૈહિ વ-સલ્લમ કે કતલ હો જાને પર આમાદહ (તૈયાર) નહીં થે.

ઇસલિએ ઇન સબ કુફફારને એક મૂઆહદા (સમજૌતા) કિયા કે સારે બનૂ-હાશિમ ઔર બનુલ-મુત્તલિબ કા બાઈકાટ કિયા જાએ. ન ઈનકો કાઈ શખ્સ અપને પાસ બેઠને દે, ન ઈનસે કોઈ ખરીદો-ફરોખ્ત (ખરીદ વેચાણ) કરે, ન બાતચીત કરે, ન ઈન્કે ઘર જાએ, ન ઈનકો અપને ઘરમેં આને દે, ઓર ઉસ વક્ત તક સુલહ ન કી જાએ, જબતક વો હુઝૂર સલ્લલ્લાહુ અલૈહિ વ-સલ્લમ કો કતલ કે લિએ હવાલે ન કર દેં.

યહ મુઆહદા (સમજૌતા) ઝુબાની હી ગુફ્તગૂ (બાતચીત) પર ખતમ નહીં હુવા; બલ્કે પેહલી મુહર્રમ સન નબવી સાત (૭) કો એક મુઆહદા તહરીરી લિખકર બૈતુલ્લાહ મેં લટકાયા ગયા; તાકે હર શખસ ઉસ્કા એહતિરામ કરે ઔર ઉસ્કો પૂરા કરનેકી કોશિશ કરે.

ઔર ઉસ મુઆહદા કી વજહસે તીન બરસ તક યહ સબ હઝરાત દો પહાડો કે દરમિયાન એક ઘાટીમેં નઝરબંદ રહે કે ન કોઈ મિલ સકતા થા ન યહ લોગ કીસીસે મિલ સકતે થે, ન મક્કા કે કિસી આદમીસે કોઈ ચીઝ ખરીદ સકતે થે, ન બાહર કે આનેવાલે તાજિર સે મિલ સકતે થે.

અગર કોઈ શખ્સ બાહર નિકલતા તો પીટા જાતા ઔર કિસીસે ઝરૂરત કા ઈઝહાર કરતા, તો સાફ જવાબ પાતા.

મામૂલી સામાન અનાજ વગૈરહ, જો ઈન લોગોકે પાસ થા વો કહાં તક કામ દેતા. આખિર ફાકો પર ફાકે (ભૂખમરી) ગુઝરને લગે ઔર ઔરતેં ઔર બચ્ચે ભૂકસે બેતાબ હોકર રોતે ઓર ચિલ્લાતે ઔર ઇનકે રિશતેદારોં કો અપની ભૂક ઔર તકાલીફ સે ઝિયાદા ઈન બચ્ચોંકી તકાલીક સતાતી.

આખિર તીન બરસકે બાદ અલ્લાહકે ફઝલ સે વો સહીફા (પત્ર જીસ પર લિખા ગયા થા) દીમક કી નઝર હુવા ઓર ઈન હઝરાત કી યહ મુસીબત દૂર હુઈ.

તીન બરસકા ઝમાના ઐસે સખ્ત બાઈકોટ ઔર નઝરબંદી મેં ગુઝરા ઔર ઐસી હાલતમેં ઈન હઝરાત પર ક્યા-ક્યા મશક્કતેં ગુઝરી હોંગી; વો ઝાહિર હૈ. લેકીન ઈસ્કે બાવજૂદ સહાબા રદ઼િય અલ્લાહુ અન્હુમ અજ્મઈન નિહાયત સાબિત-કદમી કે સાથ અપને દીન પર જમે રહે બલ્કે ઉસકી ઈશાઅત (ફૈલાના) ફરમાતે રહે.

ફાયદા: તકાલીફ ઔર મશકકતેં ઉન લોગોં ને ઉઠાઈ હૈં, જિનકે આજ હમ નામ લેવા કહલાતે હૈં ઔર અપને કો ઉનકા મુત્તબેઅ (પીછે ચલને વાલે) બતલાતે હૈં; ઔર સમજતે હૈં. હમ લોગ તરક્કી કે બાબ (વિષય) મેં સહાબા-એ-કિરામ રદ઼િય અલ્લાહુ અન્હુમ કે જૈસી તરક્કી કે ખવાબ દેખતે હૈં, લેકીન કિસી વક્ત ઝરા ગૌર કર કે યહ ભી સોચના ચાહીએ કે ઈન હઝરાત રદ઼િય અલ્લાહુ અન્હુમ ને કુરબાનીયાં કિતની ફરમાઈ ઔર હમને દીન કે ખાતિર, ઈસ્લામકે ખાતિર, મઝહબ કે ખાતિર કયા કિયા?

કામયાબી હંમેશા કોશિશ ઔર સઇ (દોડધામ) કે મુનાસિબ હોતી હૈ. હમ લોગ ચાહતે હૈં કે ચેન-આરામ, બદ-દીની ઓર દુનિયા-તલબી મેં કાફિરોં કે કંધે સે કંધા મિલાકર ચલેં ઔર ઇસ્લામી તરક્કી હમારે સાથ હો, યહ કૈસે હો સકતા હૈ?

“તરસમ ન-રસી બ-કાબા એ આ’રાબી, કીં રાહ કે તૂ મી-રવી બ-તુર્કિસ્તાનસ્ત”

યાની મુજે ખૌફ હૈ ઓ બદવી! કે તુ કાબા કો નહીં પહોંચ સક્તા, ઇસલિએ કે યહ રાસ્તા કાબા કી દુસરી જાનિબ તુર્કિસ્તાન કી તરફ જાતા હૈ.

(બદવી= દેહાતી)