તકદીરથી સંબંધિત અકાઈદ (માન્યતાઓ)

(૧) તકદીરનો મતલબ છે અલ્લાહ તઆલાનો જામેઅ અને મુહીત (ખુબજ વિસ્તૃત અને વ્યાપક) ઈલ્મ(જ્ઞાન) જે કાઈનાતની દરેક વસ્તુઓ નાં વિષે છે એટલે અલ્લાહ તઆલાને કાઈનાતની દરેક વસ્તુઓનો ઈલ્મ (જ્ઞાન) પેહલાથીજ છે, ભલે તે નાની તથા મોટી હોય, ભલે તે સારી તથા ખરાબ હોય, ભલે તે ભુતકાળનાં ઝમાના તથા વર્તમાન ઝમાના અથવા આગામી ઝમાનાંથી સંબંધિત હોય. અલ્લાહ તઆલાને દરેક વસ્તુઓનો પૂરો ઈલ્મ(જ્ઞાન) તેનાં અસ્તિત્વથી પેહલાથી છે. [૧]

(૨) અલ્લાહ તઆલાએ ઈન્સાનને સારા અને ખરાબ કર્મો (કામોં)ની ક્ષમતા અર્પણ કરી છે. અગર તે સારા કર્મો (કામોં) કરશે, તો ષવાબને યોગ્ય થશે અને અગર ખરાબ કૃત્યો (કામોં) કરશે તો અઝાબ (દંડ) ને યોગ્ય થશે સિવાય આ કે અલ્લાહ તઆલા તેનાં ગુનાહોંને માફ ફરમાવી (કરી) દે. [૨]

(૩) બઘી સારી અને ખરાબ પરીસ્થિતિઓ અલ્લાહ તઆલાની તરફ થી થાય છે. તેથી મોમિનને જોઈએ કે તે કોઈ નેમત પર (જેનાંથી તે મોજ માણી રહ્યો છે) અભિમાનનો દેખાવો ન કરે અને ન તો કોઈ મુસિબત તથા પરેશાનીમાં (જેનાંથી તે પીડિત છે)  ફરિયાદ કરે, બલકે તે અલ્લાહ તબારક વ તઆલાની અર્પણ કરેલ નેમતોંનો આભારી બને અને મુસિબત તથા પરેશાનીમાં સબર થી કામ લે. [૩]

 

---

 

[1] خلق الله تعالى الأشياء لا من شيء وكان الله تعالى عالما في الأزل بالأشياء قبل كونها وهو الذي قدر الأشياء وقضاها ولا يكون في الدنيا ولا في الآخرة شيء الا بمشيئته وعلمه وقضائه وقدره وكتبه في اللوح المحفوظ ولكن كتبه بالوصف لا بالحكم. والقضاء والقدر والمشيئة صفاته في الأزل بلا كيف يعلم الله تعالى المعدوم في حال عدمه معدوما ويعلم أنه كيف يكون إذا أوجده ويعلم الله الموجود في حال وجوده موجودا ويعلم أنه كيف فناؤه ويعلم الله القائم في حال قيامه قائما وإذا قعد علمه قاعدا في حال قعوده من غير أن يتغير علمه أو يحدث له علم ولكن التغير والاختلاف يحدث عند المخلوقين (الفقه الأكبر صـ ٣٩)

[2] وَ ہَدَیۡنٰہُ  النَّجۡدَیۡنِ  (سورة البلد:١٠)

فَمَنۡ یَّعۡمَلۡ مِثۡقَالَ ذَرَّۃٍ خَیۡرًا یَّرَہٗ ؕ﴿۷﴾ وَ مَنۡ یَّعۡمَلۡ مِثۡقَالَ ذَرَّۃٍ  شَرًّا یَّرَہٗ  (سورة الزلزال: ٨)

(جميع أفعال العباد من الحركة والسكون)  أي على أي وجه يكون من الكفر والإيمان والطاعة والعصیان (كسبهم على الحقيقة) أي لا على طريق المجاز في النسبة ولا على سبيل الإكراه والغلبة بل باختبارهم في فعلهم بحسب اختلاف أهوائهم وميل أنفسهم فلها ماکسبت و عليها ما اكتسبت (شرح الفقه الأكبر صـ ٤٩)

[3] اَیۡنَمَا تَکُوۡنُوۡا یُدۡرِکۡکُّمُ الۡمَوۡتُ وَ لَوۡ کُنۡتُمۡ  فِیۡ  بُرُوۡجٍ مُّشَیَّدَۃٍ ؕ وَ  اِنۡ تُصِبۡہُمۡ حَسَنَۃٌ  یَّقُوۡلُوۡا ہٰذِہٖ مِنۡ عِنۡدِ اللّٰہِ ۚ وَ اِنۡ تُصِبۡہُمۡ سَیِّئَۃٌ یَّقُوۡلُوۡا ہٰذِہٖ مِنۡ عِنۡدِکَ ؕ قُلۡ کُلٌّ مِّنۡ عِنۡدِ اللّٰہِ ؕ فَمَالِ ہٰۤؤُلَآءِ الۡقَوۡمِ لَا یَکَادُوۡنَ یَفۡقَہُوۡنَ حَدِیۡثًا (سورة النساء: ٧٨)

عن صهيب قال قال رسول الله صلى الله عليه وسلم عجبا لأمر المؤمن إن أمره كله خير وليس ذاك لأحد إلا للمؤمن إن أصابته سراء شكر فكان خيرا له وإن أصابته ضراء صبر فكان خيرا له (صحيح مسلم، الرقم: ٢٩٩٩)