ફઝાઇલે-સદકાત – ૧૦

‘ઉલમા-એ-આખિરત કી બારહ નિશાનિયાં

પાંચવીં અલામત:

પાંચવીં અલામત ઉલમા-એ-આખિરત કી યહ હૈ કે સલાતીન ઔર હુક્કામ સે દૂર રહેં. (બિલા ઝરૂરતકે) ઉનકે પાસ હરગિઝ ન જાએ, બલ્કે વો ખુદ ભી આએ તો મુલાકાત કમ રખેં.

ઇસ લિએ કે ઉનકે સાથ મેલ-જોલ, ઉનકી ખુશનૂદી ઔર રઝાજોઈ મેં તકલ્લુફ બરતનેસે ખાલી ન હોગા.

વો લોગ અકસર ઝાલિમ ઔર ના-જાઈઝ ઉમૂર કા ઈર્તિકાબ કરનેવાલે હોતે હૈં, જિસ પર ઈન્કાર કરના ઝરૂરી હૈ, ઉનકે ઝુલ્મ કા ઈઝ્હાર ઉનકે નાજાઈઝ ફેલ (કામ) પર તંબીહ કરના ઝરૂરી હૈ ઔર ઇસ પર સુકૂત (ચૂપ રહના) દીનમેં મુદાહનત હૈ ઔર અગર ઉનકી ખુશનૂદી કે લિએ ઉનકી તા’રીફ કરના પડે તો યે સરીહ જૂઠ હૈ ઔર ઉનકે માલ કી તરફ અગર તબીયત કો મૈલાન (જુકાવ) હુઆ ઔર તમઅ (લાલચ) હુઈ તો નાજાઈઝ હૈ. બહરહાલ ઉનકા ઈખ્તિલાત (મિલના-જુલના) બહોત-સે મહાસિદ (હસદ) કી કુંજી હૈ.

હુઝૂર સલ્લલ્લાહુ અલૈહિ વ-સલ્લમ કા ઈર્શાદ હૈ કે જો શખ્સ જંગલ મેં રેહતા હૈ, વો સખ્ત મિઝાજ હો જાતા હૈ ઔર જો શિકાર કે પીછે લગ જાતા હૈ, વો (સબ ચીઝ સે) ગાફિલ હો જાતા હૈ ઔર જો બાદશાહ કે પાસ આમદો-રફ્ત (આના-જાના) શુરૂ કર કે, વો ફિતને મેં પડ જાતા હૈ.

હઝરત હુઝૈફા રદ઼િય અલ્લાહુ અન્હુ ફરમાતે હૈં કે અપને-આપકો ફિત્નોં કી જગહ ખડે હોનેસે બચાઓ, કિસીને પૂછા કે ફિત્નોં કી જગહ કૌન-સી હૈ? ફરમાયા: ઉમરા કે દરવાઝે, કે ઉનકે પાસ જાકર ઉનકી ગલત-કારિયોં કી તસ્દીક કરની પડતી હૈ ઔર (ઉનકી તા’રીફ મેં) ઐસી બાતેં કેહની પડતી હૈં, જો ઉનમેં નહીં હૈં.

હુઝૂર સલ્લલ્લાહુ અલૈહિ વ-સલ્લમ કા ઈર્શાદ હૈ કે બદ-તરીન ઉલમા વો હૈં જો હુક્કામ કે યહાં હાઝિરી દેં ઔર બેહતરીન હાકિમ વો હૈં જો ઉલમા કે યહાં હાઝિર હોં.

નઝરત સમનૂન રહ઼િમહુલ્લાહ (જો હઝરત સિર્રી સકતી રહ઼િમહુલ્લાહ કે અસહાબ મેં હૈ) કેહતે હૈં કે મૈંને યે સુના થા કે જબ તુમ કિસી આલિમ કો યહ સુનો કે વો દુનિયાકી મુહબ્બત રખતા હૈ તો ઉસ શખ્સ કો અપને દીનકે બારેમેં મુત્તહિમ સમજો. મૈને ઈસકા ખુદ તજરૂબા કિયા, જબ ભી મૈં બાદશાહકે યહાં ગયા તો વાપસી પર મૈંને અપને-આપકો ટટોલા, તો ઉસ પર મૈંને એક વબાલ પાયા, હાલાંકે તુમ દેખતે હો કે મૈં વહાં સખ્ત ગુફ્તગુ કરતા હૂં ઔર ઉનકી રાયકા સખ્તીસે મુખાલફત કરતા હૂં. વહાં કી કિસી ચીઝસે મુન્તફે નહીં હોતા, હત્તાકે વહાં કા પાની ભી નહીં પીતા.

હમારે ઉલમા બનૂ-ઈસરાઈલ કે ઉલમાસે ભી બૂરે હૈં કે વે હુક્કામકે પાસ જાકર ઉનકો ગુંજાઈશે બતાતે હૈં, ઉનકી ખુશનૂદી કી ફિકર કરતે હૈ. અગર વો ઉનસે ઉનકી ઝિમ્મેદારિયાં સાફ-સાફ બતાએ તો વો લોગ ઉનકા જાના ભી ગરાં (ભારી) સમજને લગે ઔર યહ સાફ-સાફ કેહના ઉન ઉલમાકે લીએ હક તઆલા શાનુહૂકે યહાં નજાતકા સબબ બન જાએ.

ઉલમાકા સલાતીનકે યહાં જાના એક બહોત બડા ફિત્ના હૈ ઔર શૈતાનકે ઇગ્વા કરનેકા ઝરિયા હૈ, બિલખુસૂસ જિસકો બોલના અચ્છા આતા હો, ઉસકો શૈતાન સમજતા હૈ કે તેરે જાનેસે ઉનકી ઈસ્લાહ હોગી, વો ઈસકી વજહસે ઝુલ્મસે બચેંગે ઔર દીનકે શિઆર કી હિફાઝત હોગી, હત્તાકે આદમી યહ સમજને લગતા હૈ કે ઉનકે પાસ જાના ભી કોઈ દીની ચીઝ હૈ, હાલાંકે ઉનકે પાસ જાનેસે ઉનકી દિલદારીમેં મુદાહનત કી બાતેં કરના ઔર ઉનકી બે-જા તા’રીફે કરની પડતી હૈ, જિસમે દીનકી હલાકત હૈ.

હઝરત ઉમર બિન અબ્દુલ-અઝીઝ રદ઼િયલ્લાહુ અન્હુ ને હઝરત હસન બસરી રહ઼િમહુલ્લાહ લિખા કે મુજે ઐસે મુનાસિબ લોગોં કા પતા બતાઓ જિનસે મૈં અપની ઈસ (ખિલાફતકે) કામમેં મદદ લૂં.

હઝરત હસન રહ઼િમહુલ્લાહ ને (જવાબમેં) લિખા કે અહલે-દીન તો તુમ તક ન આએંગે ઔર દુનિયાદારો કો તુમ ઈખ્તિયાર ન કરોગે (ઔર ન કરના ચાહિએ યાની હરીસ લાલચી લોગો કો કે વો અપને લાલચમેં કામ ખરાબ કર દેંગે) ઈસલિએ શરીફુન્-નસબ લોગોંસે કામ લો.

ઈસ લિએકે ઈનકી કૌમી શરાફત ઉનકો ઈસ બાતસે રોકેગી કે વો અપની નસબી શરાફતકો ખિયાનતસે ગંદા કરે.

યહ જવાબ હઝરત ઉમર બિન અબ્દુલ-અઝીઝ રહ઼િમહુલ્લાહ કો લિખા, જિનકા ઝુહદો-તકવા, અદ્દલો-ઈન્સાફ ઝરબુલ્-મસલ હૈ; હત્તાકે વો ઉમરે-સાની કેહલાતે હૈં.

યે ઈમામ ગઝાલી રહ઼િમહુલ્લાહ કા ઈર્શાદ હૈ, લેકિન ઈસ નાકારા કે ખ્યાલ મેં અગર કોઈ દીની મજબૂરી હો તો અપને નફસકી હિફાઝત ઔર નિગરાની કરતે હુએ જાને મેં મુઝાયકા નહીં, બલ્કે બસા ઔકાત દીની મસાલેહ ઔર ઝરૂરતોં કા તકાઝા જાના હી હોતા હૈ, લેકિન યે ઝરૂરી હૈ કે અપની ઝાતી ગર્ઝ, ઝાતી નફા, માલ વ જાહ કમાના મકસૂદ ન હો, બલ્કે સિર્ફ મુસલમાનોકી ઝરૂરત હો.

હક તઆલા શાનુહૂને ફરમાયા:

وَاللہُ يَعْلَمُ الْمُفْسِدَ مِنَ الْمُصْلِحِ (البقرة: ع ٢٧)

ઔર અલ્લાહ તઆલા મસલહતકે ઝાએ કરનેવાલેકો ઔર મસલહતકી રિઆયત રખનેવાલે કો (અલગ-અલગ) જાનતે હૈં.”